Alışkanlıklarımızı Nasıl Değiştirebiliriz?

Alışkanlıklar Neden Önemli?

Günlük hayatımızda birçok farklı görevi yerine getiriyoruz. Bu görevler üzerinde kontrolümüz olmadığı zaman kendimizi endişeli hissedebiliyoruz. Bu durumun etkenlerinden birisi de bilinmezliğe olan toleransımızın az olmasından kaynaklı. Bilinmezlik bizi endişeye sokabiliyor. Peki bilinmezliğin alışkanlıklarla ne ilgilisi var diye düşünüyor olabilirsin? Alışkanlıklar “iç ve dış etkilerle hep aynı biçimde gerçekleşmesi sonucu beliren şartlanmış davranış”¹ olarak tanımlanıyor. Eğer ki alışkanlıklarımız varsa ve bunları düzenli olarak yerine getirebiliyorsak çok daha verimli bir gün geçirebiliriz çünkü ne zaman neyi nasıl yapacağımız belli olur. Böylelikle bazı işleri rutin olarak yerine getirmiş ve gün içerisinde daha rahat hissetmiş olabiliriz. Bana göre en önemli alışkanlıklar sabah kalktıktan sonra yaptığımız rutinlerden oluşuyor. Güne başlamak günün devamını getirmek adına önemli yer tutuyor.

Alışkanlıklar Nasıl Oluşur?

Günlük hayatını düşündüğünde hep belli zamanlarda belli şeylere arzu duyduğunu hissedebilirsin. Örnek olarak okulda ders aralarında sürekli kantine gidip ayılmak için kahve alıyor olabilirsin. Bunun kök sebebini hiç düşündün mü? Acaba kantine diğer arkadaşlarınla sosyalleşmek için mi gidiyorsun yoksa uykun geldiği için ayılmak için mi? Veya sadece sıkıldığından farklı bir şey mi yapmak istiyorsun?

Her alışkanlık işaret, rutin ve ödül olmak üzere 3 aşamadan oluşur.² Yukarıdaki örneği ele alacak olursak, işaret ders arasının verilmesi. Buna karşılık yapılan rutin kantine gidip kahve almak ve ödülü ise uykunun açılması. Süreci bu şekilde yorumlayabilirsek alışkanlığımızı değiştirebilirsin. Bir alışkanlığı değiştirmek için işaret ve ödülü sabit tutup rutini değiştirerek sürece başlayabilirsin. Mesela okul arasında uykunu açmak için kahve içmek yerine bahçeye çıkıp hafif bir egzersiz yapmayı deneyebilirsin. Eğer ki bu işlemde tatmin oluyorsan yeni rutinimiz bu olabilir. Fakat bu seni tatmin etmediyse aslında uykun olduğu için değil de sosyalleşmek için gidiyorsan, bu sefer ödülü sosyalleşmek ile değiştirip kantine gittiğinde kahve almak yerine sadece arkadaşlarınla konuşmayı deneyebilirsin. Böyle ufak ufak denemeler ile bütün alışkanlıklarını tespit edip değiştirebilirsin.

Alışkanlıklar sadece faydalı durumlardan oluşmaz. Zararlı alışkanlıklarımız da vardır. Bunlar ilk başta sizi rahatlatıyor veya mecburmuşsunuz hissi uyandırıyor olsa bile aslında hem kendinize hem de verimliliğinize zarar veriyor olabilir. Bunu değiştirmek için ödülünü sabit tutup ona ulaşmak için yaptığın rutini daha verimli ve faydalı yollardan deneyebilirsin.

Sonuç

Yukarıdaki örnek verimlilik üzerinde pek etkili değilmiş gibi gelse de bunu hayatının her alanında yaptığında süreci sağlıklı ve faydalı şekilde geçirebilirsin. Önemli olan neye ihtiyacın olduğunu ve bunu nasıl yorumladığını anlayabilmek. Sabahları telefonuna bakma rutinini kitap okuma veya meditasyon ile değiştirmen, güne daha verimli başlamanı sağlayabilir. İş yerinde yaptığın rutin alışkanlıkları değiştirerek çalışma verimini yüksek ölçüde attırabilirsin.

Kaynakça

1. https://sozluk.gov.tr/
2. Alışkanlıkların Gücü; Charles Duhigg, Boyner Yayınları, ISBN: 978-975-7004-67-7